SAO NGƯƠI KH�NG VỀ NGỦ ĐI ?

                                                          - Osho

"Thiền sinh Tokusan, chiều chiều thường vẫn đến nh� Sư Phụ l� Thiền Sư Ryutan để vừa đ�m đạo vừa nghe Thầy giảng dạy. Một đ�m đ� khuya lắm rồi m� Tokusan vẫn c�n nhiều điều muốn hỏi Thầy..

Thiền Sư Ryutan bảo:
"Đ�m đ� xuống l�u rồi, sao ngươi kh�ng về ngủ đỉ"
Tokusan c�i đầu ch�o Thầy, v�n m�n cửa đi ra, nh�n b�n ngo�i rồi quay lại n�i:
"Sư Phụ, b�n ngo�i trời tối đen như mực. "
"Th� ngươi cầm c�y nến n�y!"
Thiền Sư Ryutan cho Tokusan một c�y nến để thấy đường; nhưng Tokusan vừa cầm lấy c�y nến th� Sư Ryutan thổi phụt tắt ngọn nến.
Ngay l�c ấy, Tokusan ngộ đạo."
Điều thứ nhất ch�ng ta cần hiểu cho thật minh bạch l� ch�ng ta kh�ng thể n�o nghi�n cứu học hỏi về Thiền. Điều đ� kh�ng thể n�o được. Bạn c� thể th�m nhập thiền, nhưng bạn kh�ng thể nghi�n cứu thiền; v� thiền kh�ng phải l� một vật thể, một đối tượng để nghi�n cứu t�m t�i. Thiền l� "đường lối sống, l� phương ph�p sống." Thiền l� con đường đạo. Thiền t�y thuộc v�o c�ch sống của bạn.
Bạn kh�ng thể nắm bắt được cốt tủy Thiền T�ng qua phương tiện kinh điển, qua người kh�c. Kh�ng một ai c� thể dạy cho bạn, v� thiền cũng kh�ng thể mang ra giảng dạy như một m�n học được. Thiền kh�ng phải l� kiến thức được truyền trao từ người n�y sang người kia. Thiền l� cuộc sống, l� d�ng đời dang tr�i chảy kh�ng ngừng. Bạn bơi trong d�ng s�ng đời, bạn uống cạn từng giọt nước; h�t thở từng hương vị m� d�ng s�ng cuộc sống trao cho bạn; bạn mở rộng c�i l�ng ra đ�n nhận cuộc sống, đ�n nhận thiền - đ� l� những g� m� người đệ tử n�n l�m với Sư Phụ.
C�u truyện tr�n kể rằng "Tokusan đang học thiền". Ngay ch�nh chỗ đ� l� chỗ sai lầm của Tokusan cũng như của mọi người ch�ng tạ Cũng như c� v�i đại học n�u bảng hiệu l� "Đại Học T�n Gi�o". Kh�ng c� một đại học n�o c� thể dạy đạo cho bạn được. Họ c� thể n�i., c� thể giảng về t�n gi�o, nhưng đ� kh�ng phải l� cốt l�i, l� tinh t�y, l� hương thơm T�n Gi�o, kh�ng phải l� Đạo. C� rất nhiều triết thuyết, c� rất nhiều đạo thuyết, nhưng chung qui kh�ng phải l� t�n gi�o. Những giảng sư c� thể gi�p bạn học Kinh Koran, Th�nh Kinh, Kinh Vệ Đ�; họ c� thể n�i về Ch�a, về Phật, về Krishna; bạn cũng c� thể học hỏi thu thập được rất nhiều điều hay, mới mẻ, bổ �ch; nhưng bạn sẽ kh�ng bao giờ nắm bắt được c�i linh hồn của t�n gi�o, bạn sẽ lạc mất đi c�i cốt tủy của Đạo.
T�i c� nghe một c�u truyện:
"C� một tu sĩ Thi�n Ch�a Gi�o gởi một bộ Kinh Th�nh cho người bạn. Vị linh mục g�i Kinh Th�nh lại thật kỹ, thật đẹp. �ng ta đi ra bưu điện gởi qu�, v� nh�n vi�n bưu điện hỏi:
"Thưa Cha, c� c�i g� dễ vỡ trong n�y kh�ng ạ?"
Vị linh mục mỉm cười:
"C�, c� Mười Điều Răn của Ch�a!"
T�n gi�o thật tuyệt vời; thật mong manh dễ vỡ. Kh�ng một lớp vỏ n�o c� thể bao bọc, bảo vệ được t�n gi�o. Ngay l�c m� bạn chuy�n chở n� đi, n� đ� h�o �a rồi. Đạo sống trong con người. Đạo sống trong Đức Phật, trong một vị thiền sự Đức Phật hay vị thiền sư đ� kh�ng thể trao truyền đạo, trao truyền cuộc sống cho bạn, m� ch�nh bạn, bạn phải tự sống lấy, tự chi�m nghiệm lấy thiền. Mỗi ch�ng ta l� một thế giới nhiệm mầu, kh�ng ai c� thể sống hộ ta cả được.
Đạo giống như vầng th�i dương ấm �p buổi s�ng m�a xu�n. Mặt trời kh�ng thể cho b�ng hoa sự sống, nhưng b�ng hoa c� thể tự n� bung nở ra hướng về �nh s�ng mặt trời v� đ�n nhận sức sống chan h�a đ�. Nếu b�ng hoa kh�p k�n, mặt trời l�m sao soi rọi xuống n� được? Mặt trời kh�ng đem �nh s�ng tới ri�ng một nh� n�o, tới ri�ng một người n�o. Mặt trời chiếu soi l�n vạn vật đồng đều, kh�ng ph�n biệt- nhưng với điều kiện l� vạn vật phải mở cửa ra để đ�n nhận.
Một vị Phật đến với ch�ng ta nhưng ch�ng ta phải tự mở cửa l�ng ra để đ�n nhận; nếu ch�ng ta kh�p k�n cửa lại th� sẽ chẳng c� điều nhiệm mầu n�o xảy ra cả. Ch�nh ch�ng ta phải tự chi�m nghiệm lấy cuộc sống.
Sự nghi�n cứu học hỏi l� một vật sơ cứng, đ� chết. V� nghi�n cứu thuộc về l� tr�, kh�ng thuộc về tr�i tim. D�ng đời như một d�ng s�ng, kh�ng một s�t na n�o ngưng tr�i chảy, n� lệ cho l� tr� đơn thuần ham cắt x�n th� chỉ thấy được c�i ngưng đọng, c�i chết (Do�n quốc Sỹ). H�y nh�n những nh� học giả kia, họ như những con người m�y biết cử động, n�i năng, nhưng bạn h�y nh�n v�o mắt họ - một cặp mắt v� hồn. Những viện đại học đầy ắp c�c nh� tr� thức, b�c học, đa văn, song họ như l� những thi h�i chưa được ch�n cất. Họ kh�ng bao giờ sống thực cả. Họ tự nhốt họ chung th�n trong nh� t� kh�i niệm; với mớ kiến thức, với những con số, những mẫu tự, họ đ� tự tuy�n �n tử h�nh.
"Tokusan học đạo với Thiền Sư Ryutan. Chiều chiều Tokusan đến nh� Sư Phụ học thiền; một đ�m kia, đ� khuya lắm rồi m� Tokusan vẫn c�n nhiều điều muốn hỏi Thầy... "
Đ�y ch�nh l� sự sai lạc cuả Tokusan. Bước đầu ti�n đ� sai, th� c�c bước sau đều sai hết. H�y nhớ kỹ l� phải cẩn thận bước đầu ti�n cho vững chắc, cho thật ch�nh x�c. Nếu bước thứ nhất đ�ng, bạn chắc chắn sẽ đạt tới đ�ch chuẩn x�c. Thế cho n�n, bạn đừng đến một vị thầy để t�m t�i nghi�n cứu đạo, m� h�y đến với tr�i tim, với c�i l�ng rộng mở như đất trời; h�y dẹp hết những kh�i niệm, con đẻ của l� tr� để đ�n nhận luồng sinh kh� tươi m�t mới mẻ của suối thiền, h�y im lặng nh�n v� qu�n chiếu. Đừng t�m c�ch giải th�ch thiền, t�m hiểu thiền qua lời n�i, qua s�ch vở, kinh điển, nguy hiểm lắm, thật sự nguy hiểm. Thiền l� si�u l�, l� si�u lộ! Với mọi tiếng n�i l� giải thiền, lập tức thiền kh�p c�nh lại như l� hổ ngươi. Thiền kh�p c�nh lại như vậy để �m lấy niềm im lặng v� ng�n. M� kỳ lạ thay, V� Ng�n nhưng kh�ng t�ch rời thực tại. Ch�nh v� v� ng�n m� cụ thể to�n diện. Ch�nh trong niềm im lặng v� ng�n đ�, những vang vọng, � nghĩ, nhựa sống của ng�n từ, của h�nh động, của � nghĩa c�ng tr�n bờ để x�a bỏ mọi bi�n giới m� tắm gội, bao dung lấy hết thảy (Do�n quốc Sỹ trong V�o Thiền )... Đ� l� sự kh�c biệt giữa học thiền v� tu thiền!
"Một đ�m, đ� khuya lắm rồi m� Tokusan cứ vẫn c�n hỏi han Sư phụ đủ chuyện."
Th�i độ người đi học đạo, học thiền l� như vậy. Họ cố vơ v�t, cố lượm m�t cho thật nhiều kiến giải của người kh�c để lấp đầy khoảng trống của m�nh, rồi đi hu�nh hoang rao giảng lại những vụn vặt lượm m�t đ� để được mọi người k�nh nể ca tụng; nhưng thực ra, họ chỉ l� những c�i th�ng rỗng k�u to m� th�i.
Người đi tu thiền lại kh�c. Người n�y chỉ c� một c�u hỏi dứt kho�t, một hướng nhất định. Người n�y đi thẳng v�o vấn đề, đi thẳng v�o trung t�m, kh�ng v�ng vo tam quốc g� cả. C�u hỏi Sanh Tử đ� cũng kh�ng cần Sư Phụ trả lời bằng ng�n từ, m� ch�nh bản th�n người tu thiền sẽ tự trả lời bằng kinh nghiệm thể chứng t�m linh. Sư Phụ chỉ l� người hướng dẫn, chỉ l� trung gian gi�p đệ tử tự ngộ.
"Tokusan hỏi rất nhiều, nhưng Sư Ryutan kh�ng trả lời c�u n�o cả. Sư chỉ nghe những c�u hỏi v� n�i: "Đ�m đ� xuống l�u rồi! Sao ngươi kh�ng về ngủ đỉ"
"Sao ngươi kh�ng về ngủ đỉ" Đ� ch�nh l� c�u trả lời của Sư Ryutan.
C� h�ng vạn, h�ng triệu c�u truyện thiền, nghe qua rất kỳ quặc. Bạn hỏi A v� thiền sư trả lời B; chẳng ăn nhập v�o đ�u hết. Ch�ng ta kh�ng biết Tokusan hỏi g�. Ch�ng ta chỉ biết một điều l� Thiền Sư Ryutan kh�ng trả lời c�c c�u hỏi đ�. Sư chỉ n�i: "Đ�m đ� xuống l�u rồi, sao ngươi kh�ng về ngủ đỉ" Thiền l� thế đ�!
C� một giai thoại thiền kh� l� th�:
"C� một người kh�ch tới hỏi Thiền Sư Nan-In về thiền. Nhưng đ�ng lẽ đến để nghe th� �ng kh�ch cứ thao thao bất tuyệt, n�i ho�i n�i m�i.
L�t sau, Sư Nan-In mời kh�ch d�ng tr�. Sư r�t tr� v�o ch�n của kh�ch; ch�n đầy rồi m� Sư cứ tiếp tục r�t m�i, r�t m�i.. Tr� đổ đầy ra b�n, chảy tr�n xuống đất m� Sư cứ r�t ho�i. Sau c�ng �ng kh�ch kh�ng giữ được ki�n nhẫn nữa, n�i lớn:
"Ki�, Thiền Sư, ch�n tr� đầy lắm rồi, kh�ng r�t được th�m nữa đ�u!"
Thiền Sư ngưng r�t tr�:
"Cũng vậy, n�y cư sĩ, cư sĩ cũng giống như c�i ch�n tr� đ�, đầy ắp những tư kiến. T�i c�n biết hiến d�ng g� về thiền nếu cư sĩ kh�ng cho t�i một c�i ch�n rộng hơn."
Đ�, vấn đề l� ở chỗ đ�. Thực l� một th�i độ ấu trĩ khi ch�ng ta hăm hở t�m hiểu thiền, định nghĩa thiền qua l� lẽ, qua tư kiến. Thiền kh�ng thể n�o l� giải được qua ng�n từ, v� ch�ng ta kh�ng thể l�nh hội thiền nếu đầu �c ch�ng ta sơ cứng v� quan niệm v� kiến thức. Ch�ng ta đ� lấy c�i hạn hữu để đong c�i v� hạn; ch�ng ta d� lấy c�i th�ng �p chụp l�n bầu trời. Thật ấu trĩ, thật ngu xuẩn!
Con người lu�n chạy về ph�a trước, rượt t�m tương lai m� l�ng qu�n thực tại. C�u n�i cuả Thiền Sư Ryutan thật x�c đ�ng, � nhị v� th�m th�y xiết bao! "Đ�m đ� xuống l�u rồi, sao ngươi kh�ng về ngủ đỉ" Ngươi chưa cảm thấy l� đầy đủ thỏa m�n sao? Ngươi kh�ng cảm thấy l� đầu �c ngươi chuy�n chở qu� tải ư? H�y bu�ng bỏ g�nh nặng tư kiến đ� đi, h�y đặt để n� xuống th� ngươi mới hy vọng nhẹ bước v�o cửa thiền. Đừng v�c n� tr�n vai nữa. Ch�nh c�i kiến thức đ�, ch�nh l�ng tham lam hiểu biết đ� đ� ngăn chận ngươi kh�ng cho ngươi thảnh thơi bơi lội giữa l�ng tr�ng dương xanh thẫm. Với đầu �c nặng nề như vậy, ngươi giống như một t�n m� đi trong đ�m tối đen kia. Nhưng Tokusan kh�ng hiểu được � Thầy; quả vậy, một người c� qu� nhiều c�u hỏi th� đ�u c�n chỗ trống trong t�m để hiểu được c�u trả lời.
Với l�ng từ bi đại lượng, Sư Ryutan đ� gợi � gi�p đệ tử nhưng đệ tử vẫn c�n m� đặc. (C�c nh� học giả cũng thường m� đặc như vậy).
Tokusan nghĩ g�? Anh ta nghĩ sao Thầy lại trả lời l�ng nh�ch vậy? Đ�m khuya th� c� ăn nhập g� đến c�u hỏi đạo của m�nh- nhưng anh ta vẫn đứng l�n nh�n ra ngo�i n�i:
"Dạ v�ng, đ�m tối đen như mực."
"Sao ngươi kh�ng về ngủ đỉ"
"Dạ v�ng, đ�m tối qu�, đến giờ con phải về ngủ rồi".
C�c thiền sư kh�ng bao giờ n�i về những hiện tượng b�n ngo�i, nhưng ch�ng ta th� lu�n lu�n chạy theo những c�i b�n ngo�i. Tokusan cũng vậy.
C�i m� Sư Ryutan muốn n�i l�: "Sao ngươi kh�ng thức tỉnh đỉ" Đối với người liễu đạo, "Ngủ" c� nghi� l� đến l�c ta phải thức tỉnh khỏi cơn mộng đi, vứt bỏ mớ kiến thức rơm r�c đi. C�i l� tr� chật hẹp kh� cứng đ� l� ngục t�, l� cơn m�, l� giấc ngủ đưa ta v�o v� minh, v�o qu�n l�ng.
"Sư Ryutan đưa cho Tokusan một c�y nến để thấy đường, nhưng Tokusan vừa cầm lấy c�y nến th� Sư Ryutan thổi phụt tắt ngọn nến.
Ngay l�c ấy Tokusan ngộ đạo."
Ngọn đ�n trong t�m ch�ng ta lu�n lu�n ch�y. �nh s�ng nội t�m lu�n c� đ�, nhưng ch�ng ta cứ m�i nh�n ra b�n ngo�i, kh�ng hề c� gi�y ph�t n�o quay ngược v�o b�n trong để qu�n chiếu. Sư Ryutan đ� gợi � cho Tokusan để c� thể nhận ch�n được l� thiền, nhưng Tokusan vẫn chưa thấu đ�o được n�n Sư lại tạo th�m một t�nh huống kh�c, một t�nh huống lạ thường: Sư cho Tokusan một c�y nến đ� thắp s�ng, c� nghĩa l� "Ngươi kh�ng nh�n v�o b�n trong nội t�m ngươi. Ngươi sống trong b�ng tối v� minh của t�m hồn ngươi, n� tối đen như đ�m tối ngo�i kia. Ta n�i c�i b�n trong t�m, ngươi lại đi nh�n c�i b�n ngo�i. Th�i được, ta cho ngươi ngọn nến soi s�ng đường ngươi đi n�." Nhưng vừa l�c Tokusan cầm lấy c�y nến, Sư Ryutan thổi phụt tắt ngọn nến. �nh s�ng phụt tắt, Tokusan ngộ đạo. Ngay c�i t�ch tắc giữa s�ng v� tối đ�, người đệ tử trực nhận liền ngọn đ�n trong t�m (Phật t�nh, ch�n t�m) ta vẫn thường hằng s�ng nhưng v� ta kh�ng chịu lau ch�i b�ng đ�n n�n bị bụi v� minh che lấp �nh s�ng. Ngay l�c �nh s�ng ngọn nến phụt tắt, Tokusan hiểu � Sư Phụ l� "tự ngươi phải thắp l�n �nh s�ng trong t�m ngươi, tự ngươi phải đi, tự ngươi phải ph� vỡ b�ng tối v� minh. Kh�ng ai c� thể gi�p ngươi được. Ngay ch�nh chư Phật cũng chỉ l� người dẫn đường m� th�i, tự ngươi phải bước, tự ngươi phải đi, phải tự nghiệm, phải tự thể chứng."
Giai thoại nh� thiền c� v� dụ: "Khi một người chưa tu, thấy n�i l� n�i l� n�i, s�ng l� s�ng. Khi tu rồi lại thấy n�i kh�ng phải l� n�i, s�ng kh�ng phải l� s�ng. Khi đạt đạo rồi lại thấy n�i l� n�i, s�ng l� s�ng."
Rắc rối qu�, lung tung qu�, phải kh�ng?
Người tu thiền, liễu đạo thiền, sống cũng như một người b�nh thường- đ�i ăn, kh�t uống, mệt ngủ kh�. Bề ngo�i hai hạng người n�y kh�ng c� g� kh�c nhau cả. Nhưng b�n trong ho�n to�n sai biệt; đ� l� nội t�m sai kh�c nhau. Người liễu đạo sống trong cảnh đời thường nhưng t�m đ� xả ly, kh�ng d�nh mắc sự vật. Người đ� sống trong b�n nhưng kh�ng nhiễm m�i b�n, t�m tho�t ly rỗng rang tự tại, ph�ng kho�ng như đất trời bao lạ Người đ� c� thể l�m bất cứ điều g� cần phải l�m nhưng kh�ng bị r�ng buộc- kh�ng bị r�ng buộc v� cũng kh�ng cần phải th�o gỡ g� cả. Đ�u c� g� r�ng buộc m� cần phải th�o gỡ?
C� một người đến hỏi Phật:
"Bạch Đức Thế T�n, con nghe n�i gi�o l� nh� Phật v� c�ng thậm th�m vi diệu, kh� nghĩ b�n, Thế T�n c� thể cho con biết vi diệu như thế n�o kh�ng ạ?"
Phật trả lời:
"�, th� đ�i ăn kh�t uống, mệt ngủ kh�."
"�y, thế th� c� kh�c g� người thường đ�u?"
"C� chứ, kh�c nhiều chứ! Người thế tục khi ăn kh�ng biết m�nh đang ăn, uống kh�ng biết m�nh đang uống, ngủ trong m� man mộng mị; c�n đệ tử Phật; ăn biết đang ăn, uống biết đang uống, l�m bất cứ việc g� đều nhận thức r� đang l�m g�. Người đệ tử Phật sống thức tỉnh trong từng s�t na, đề ph�ng vọng niệm khởi l�n như t�n giữ cửa th�nh; giờ ph�t n�o cũng cẩn thận canh ph�ng địch qu�n x�m nhập. Th�nh tr� dụ cho lục căn thanh tịnh, địch qu�n l� lục trần, người giữ cửa th�nh lu�n phải thức tỉnh kh�ng cho giặc lục trần x�m nhập quấy nhiễu lục căn. Đ�, người tu kh�c người thường l� ở chỗ đ�."
D�ng v� minh chấm dứt, c�i t�m rộng mở,
C�i t�m rộng mở, cửa Niết B�n rộng mở,
Cửa Niết B�n rộng mở, ta với Phật đồng nhau kh�ng kh�c.