Phương Đông cổ đại lấy lý thuyết âm dương và ngũ hành làm cơ sở để giải thích mọi hiện tượng trong đời sống tình dục. Theo đó, nam là dương, nữ là âm. Nếu âm, dương không cân bằng, không hòa hợp thì con người sẽ phát sinh bệnh tật và tổn thọ. Theo triết học cổ đại phương Đông, âm dương là những thế đối nghịch nhau của sự vật như trời - đất, mặt trời - mặt trăng, nam - nữ, trắng - đen, ngày - đêm... Theo Kinh dịch, âm dương có giao cảm với nhau thì sự sống mới tồn tại và phát triển.

Âm dương luôn phải tương ứng, tương sinh, đó là nguyên lý bao quát trong cả đời sống tình dục. Sách Tố Nữ Kinh giải thích sự suy nhược cơ thể dựa trên thuyết Âm dương ngũ hành: Trong trời đất có 5 yếu tố chính là kim, mộc, thủy, hỏa, thổ (ngũ hành); chúng tương khắc và tuần hoàn. Nếu thủy tính (nữ nhân) quá mạnh thì dễ hại tới hỏa tính (đàn ông). Cát Hồng - nhà khoa học thời Tấn - cũng cho rằng: "Âm và dương không giao cảm với nhau sẽ làm tổn thương sinh mệnh".

Người phương Đông xưa coi trọng tình dục và các phương pháp tăng cường sức mạnh tình dục (bổ thận và cường dương). Sách Mạnh Tử viết: "Ăn uống, sắc dục là bản tính". Sách Lễ Ký viết: "Ăn uống, quan hệ nam nữ là nhu cầu lớn trong bản năng sinh tồn". Tình dục không chỉ là nhu cầu của tuổi thanh niên mà ngay cả người có tuổi cũng vẫn cần. Người Trung Quốc vốn nổi tiếng với các thang thuốc cường tinh tráng thể giúp kéo dài tuổi thọ và đời sống tình dục.

Theo quan niệm phương Đông, tình dục phải hòa nhịp với thiên nhiên. Sách viết về tình dục của Trung Hoa cổ xưa coi chuyện nam nữ là một bộ phận vũ trụ. Lão Tử viết: "Bốn mùa, trời đất, âm dương, con người phải luận theo". Cách thức giao hợp cũng phải theo những thế đối nghịch nhau của sự vật như trời (dương) trùm lên đất (âm), trời đất hòa quyện liền nhau thành nhất thể nên mãi mãi trường tồn...

Thời điểm thụ thai lý tưởng được coi là giờ Tý (11 giờ khuya đến 1 giờ sáng) hay giờ Sửu (từ 1 đến 3 giờ sáng). Trong khoảng thời gian này, can mạch (mạch liên quan tới gan) hoạt động, trong đó có mạch nối với cơ quan sinh dục, khiến cho sự giao hợp được thoải mái và có thể kéo dài. Can mạch hoạt động lên đến tuyệt đỉnh vào lúc 2 giờ sáng, vì vậy nên xuất tinh vào giờ này. Theo sách Tố Nữ Kinh, không được giao hợp vào ngày đầu tháng (âm lịch), giữa tháng và cuối tháng. Sau này, nhiều nhà nghiên cứu của Đông y đã phê phán những quan niệm quá khắt khe đó, nhưng vẫn giữ lời khuyên tránh giao hợp vào những ngày giông bão, mưa to gió lớn... Họ cho rằng điều kiện môi trường đột biến thì trạng thái cơ thể cũng phải biến động để thích nghi, do đó không nên làm cho tinh khí tiết xuất. Các nghiên cứu về thời sinh học ngày nay cho thấy những lời khuyên của người xưa có nhiều điều hợp lý.

Hoạt động tình dục hợp lý, đúng cách cũng là một phương pháp dưỡng sinh. Cát Hồng viết: "Dù cho có uống trăm ngàn thứ thuốc mà không biết thuật phòng trung (các phương pháp thực hành tình dục) thì cũng chỉ là vô ích". Thuật phòng trung thực chất là các phương pháp điều hòa hơi thở, những tư thế trong quan hệ tình dục để đem lại khoái cảm, không làm hao tổn sức khỏe mà còn có thể chữa được bệnh. Sách Ngọc phòng thiết yếu quyết cũng viết: "Phàm ở đời, thân thể người ta thường bị suy mòn do không nắm được phép tắc giao tiếp giữa âm và dương (nữ và nam). Người biết đạo âm dương thì có được sự vui vẻ, người không biết thì thân thể và sinh mệnh sẽ bị hủy hoại..." Y lý phương Đông khuyên nên thực hành tình dục dưỡng sinh ngay từ khi còn trẻ vì những người trẻ dễ coi thường sức khỏe và làm phương hại đến hạnh phúc gia đình. Mọi người cần biết nên làm gì và tránh những gì. Điều này cũng phù hợp với kết quả các nghiên cứu khoa học gần đây: Thực hành tình dục an toàn và lành mạnh sẽ đem lại sức khỏe.

Khác với quan niệm tình dục hiện đại, các "nhà tình dục học" phương Đông phân biệt rõ những tư thế tình dục để lấy khoái cảm (30 tư thế) và những tư thế nhằm mục đích dưỡng sinh, chữa bệnh (24 tư thế gồm cửu pháp, bát ích, thất tổn). Cửu pháp (9 thế) chủ yếu dựa trên sự kiềm chế xuất tinh, nhờ đó có thể tiêu trừ những chứng bệnh sinh ra do buồn giận, ghen ghét (thế thứ 4), giữ tinh lực giúp cho thân thể cường tráng (thế thứ 5), tiêu giải được trăm thứ bệnh (thế thứ 6, 7), tăng tuổi thọ và sức khỏe (thế thứ 9). Có người cho rằng những mô tả về cửu pháp đã cung cấp nhiều gợi ý cho 2 nhà nghiên cứu tình dục học nổi tiếng người Mỹ là Master và Johnsons khi xây dựng liệu pháp tình dục chữa xuất tinh sớm (những năm 1940-1950).

Những chỉ dẫn về thực hành tình dục của người xưa còn hướng đến mục đích sinh con khỏe mạnh. Người xưa chưa biết đến tinh trùng và noãn mà chỉ suy luận rằng sinh con là nhờ vào tinh cha và huyết mẹ; hai yếu tố âm dương ấy hòa với nhau tạo nên bào thai. Nếu tinh và huyết cường thịnh thì thai nhi sẽ khỏe mạnh. Vì vậy, đạo sinh con phải lấy dưỡng tinh và dưỡng huyết làm trọng. Hoạt động tình dục điều hòa thực chất cũng là cách bảo vệ tinh cha, huyết mẹ. Ngoài ra, muốn có con cái khỏe mạnh, trai gái cần phải kết hôn ở độ tuổi thích hợp.