MẠCH THỰC  

Dưới tay thấy rõ ràng mà hòa hoãn là nguyên khí Thực, dưới tay thấy mạch khí bật lên mà không rõ tà khí Thực.

Nếu tà khí thịnh, mạch khí đến thấy cứng, có lực, 3 bộ đều như vậy, cũng là mạch Thực.

Vì vậy,Mạch Thực chỉ chủ về thực nhiệt, không chủ về hư hàn.

HÌNH TƯỢNG

Mạch Thực thì Đại mà Trường, hơi mạnh, ấn tay xuống thấy bật lên.Mạch đi dầy chắc, hữu lực, dài lớn, và cứng chắc

Mạch Thực thường Phù Đại mà cứng, 3 bộ mạch ấn nhẹ hoặc nặng tay đều thấy có lực

HÌNH VẼ BIỂU DIỄN MẠCH THỰC

- Sách ‘Mạch Chẩn’ biểu diễn hình vẽ mạch Thực:

NGUYÊN NHÂN

Mạch Thực là do dương hỏa uất kết.

Mạch Thực là do tà khí thịnh.

Tà khí và chính khí chống nhau, vì vậy đường mạch đầy chắc, ứng vào tay hữu lực (Thực).

CHỦ BỆNH

Mạch của Vị mà Thực thì bụng trướng.

Mạch của chứng điên thì như thế nào? Kỳ Bá đáp: Hư thì có thể chữa khỏi, Thực thì chết.

Chứng Tiêu Đản Hư Thực thế nào? Kỳ Bá đáp: Mạch thực mà Đại thì dù bệnh đã lâu vẫn chữa được.

Mạch ở thốn khẩu Thực ắt sinh nhiệt, ở Tỳ Phế thì nôn  ngược, hơi thở nhanh (dồn dập). Mạch bộ quan Thực thì dạ dầy đau. Mạch ở bộ xích Thực thì bụng dưới đau, tiểu tiện không tự chủ.

Thủy cốc vào thì thấy mạch cứng, Thực.

Mạch Thực chủ huyết thực nhiệt kết, hỏa tà thịnh. Tả thốn Thực chủ chứng tâm lao, lưỡi cứng, ngực đầy tức. tả quan Thực thì cạnh sườn đau (do Can hỏa vượng). Tả xích Thực thì bụng dưới đau, tiểu tiện bí, Hữu thốn Thực thì Phế bị bệnh, nôn ngược, họng đau, Hữu quan Thực thì bụng đầy trướng, đau.  Hữu xích Thực thì tướng hỏa vượng.

Mạch ở tả thốn Thực thì trong ngực nóng phiền. Mạch bộ quan Thực thì trong vị có hư nhiệt gây đau ở trung tiêu. Mạch bộ xích Thực thì bụng dưới đầy tức, tiểu nhiều.

Mạch Thực thấy ở các chứng tà khí thịnh, hỏa chứng tà thịnh hoặc tà Thực ủng kết.

Mạch Thực chủ khí tắc, ứ tích, phế ung, ăn không tiêu, bụng sưng, sán trướng, nhiệt thịnh, họng đau, đại tiện khó.

 KIÊM MẠCH

Mạch Tiểu, Thực mà cứng là bệnh ở trong.

Thực Khẩn là hàn tích đã lâu. Thực Hoạt là đờm ngưng trệ.

· Mạch Thực mà Phù, Đại có lực là ngoại cảm phong, hàn, thử, thấp.

· Thực mà Trầm có lực là nội thương do ăn uống thất thường.

· Thực Trầm mà Huyền là hàn thịnh ở trong.

· Thực mà Sác là chứng phế ung (áp xe phổi).

· Thực Hồng là hỏa tà quá vượng.