MẠCH HOĂN    

ĐẠI CƯƠNG

      Hoăn là ḥa hoăn.Vệ khí ḥa gọi là Hoăn. -  Âm mạch và dương mạch điều ḥa gọi là Hoăn.Ấn tay thấy mạch vẫn y nguyên gọi là Hoăn

 H̀NH TƯỢNG

Mạch Hoăn, 1 hơi thở 4 chí, như sợi tơ ở dưới tay, không cấp bách, qua lại thong thả, khoan ḥa, đều đặn, số mạch đập không thay đổi mấy.Hoăn qua lại cũng chậm, nhanh hơn Tŕ một ít.Mạch Hoăn thuộc loại tần số trung b́nh từ 60-80 lần / phút

H̀NH VẼ BIỂU THỊ MẠCH HOĂN

 - Sách ‘Mạch Chẩn’ ghi h́nh vẽ mạch Hoăn như sau:

NGUYÊN NHÂN

Tỳ thuộc thổ mà chủ thấp, khí cơ bị thấp tà mà khốn đốn v́ vậy thấy mạch Hoăn. Do khí cơ bị thấp tà dính lại gây nên. Tỳ Vị hư yếu, mà Tỳ Vị là nguồn của khí huyết, khí huyết bất túc, không vận hành được, kết lại gây nên mạch Hoăn, Khí huyết đều hư v́ vậy mạch đến thong thả [Hoăn]

CHỦ BỆNH

Mạch ở bộ xích và thốn mà đều và Hoăn th́ bệnh ở quyết âm

Thái Dương bệnh, mạch bộ thốn Hoăn, bộ quan Phù, bộ xích Thực, phát sốt, ra mồ hôi sợ lạnh, không nôn mửa, chỉ thấy mạch Vi, Hoăn, đầy tức, đó là do thầy thuốc sử dụng phép Hạ gây ra.

Thương Hàn, mạch Phù Hoăn, b́ phu mất  cảm giác là phong hàn ở cơ nhục, Mạch bộ quan Hoăn, biếng ăn là do vị khí không  điều ḥa, Tỳ khí không đủ. Mạch bộ xích Hoăn th́ chân yếu, tiểu tiện không thông.

Mạch thốn khẩu Hoăn, b́ phu mất cảm giác là phong hàn ở cơ nhục,Mạch Hoăn là hư,Mạch Hoăn là nhiệt nhiều,

Mạch Hoăn là phong, là hư, là tư, là yếu, là đau, ở trên là gáy cứng, ở dưới là chân yếu. Mạch bộ thốn bên trái Hoăn là tâm khí không đủ, hồi hộp, hay quên, gáy và lưng đau cấp - Mạch bộ quan (trái) Hoăn là phong hư, chóng mặt, khí kết ở bụng sườn - Mạch bộ xích (trái) Hoăn là Thận hư hàn, tiểu khó, kinh nguyệt ra nhiều - Mạch bộ thốn (phải) Hoăn là Phế khí phù lên, thở ngắn - Mạch bộ quan (phải) Hoăn là Vị khí hư yếu - Mạch bộ xích (phải) Hoăn là chân lạnh yếu, phong bí, khí trệ

Mạch Hoăn là phần vinh (huyết) bị suy mà phần vệ (khí) lại dư, là phong hoặc thấp hoặc Tỳ hư, trên là gáy cứng đau, dưới là chân tê bại.

Mạch Hoăn chủ về phong thấp, trúng phong, đau nhức, hoa mắt, chóng mặt, hư nhức, ung nhọt, tiểu khó.

 

Tả Thốn HOĂN     Tâm khí không đủ.

Hữu Thốn HOĂN     Thương phong.

Tả Quan HOĂN     Can hư.

Hữu Quan HOĂN     Tỳ thấp.

Tả Xích HOĂN      Âm hư.

Hữu Xích HOĂN        Dương suy.

 

KIÊM MẠCH BỆNH

·  Mạch Hoăn mà Phù là thương phong ở phần biểu.

·  Mạch Hoăn mà Trầm là thấp tư.

·  Mạch Hoăn mà Hoạt là nóng ở trong.

·  Mạch Hoăn mà Sáp là huyết hư.

·  Mạch Hoăn mà Trầm, Tế, vô lực là dương hư.