MẠCH ĐOẢN  

 

Mạch Đoản thuộc Âm mạch, mức độ ngắn,Mạch đi dưới tay, thấy không đến vị trí của mạch, gọi là mạch Đoản.

H̀NH TƯỢNG

 Mạch Đoản, ngắn, mà Sáp, nhỏ, đầu đuôi như không có, ở giữa nổi lên, không đến được vị của 3 bộ.

 H̀NH VẼ BIỂU DIỄN MẠCH ĐOẢN

-          Sách ‘Mạch Chẩn’(M.Kinh) biểu diễn h́nh vẽ mạch Đoản như sau:

-         

NGUYÊN NHÂN

Mạch Đoản... do khí không được điều ḥa, hư th́ thuộc Phế, thực th́ thuộc về Vị.

Mạch Đoản...do âm dương không đến bản vị.

Vị khí  ủng tắc không thông đều được các mạch, hoặc do đàm khí, ăn không tiêu làm trở ngại đường vận hành của khí, v́ vậy thấy mạch Đoản. Cũng có khi do dương khí không thông.

Mạch Đoản là v́ khí bị hư không đủ sức để dẫn huyết. Hoặc do huyết trệ, khí uất hoặc đàm trệ khí uất, hoặc đàm trệ thực tích làm cho khí  đạo và mạch khí không thông cũng thấy mạch Đoản”

Mạch Đoản mà có lực, chủ khí thực, do khí bị uất hoặc khí của Tam tiêu bị ứ, hoặc do đờm, thức ăn ngăn trở  ở hoành cách mô gây ra mạch Đoản.

CHỦ BỆNH

Mạch ở thốn khẩu đụng vào ngón tay là  Đoản th́ đầu đau.bộ xích Đoản th́ bụng đau

Mạch Đoản ...thuộc Âm trung phục dương, chủ khí của Tam tiêu bị ứ tắc, ăn uống không tiêu.

Mạch Đoản chủ khí bị hư.Mạch Đoản thấy ở chứng bất túc, nguyên khí hư suy

Mạch Đoản, nếu hữu lực th́ chủ về khí bị uất, nếu vô lực th́ chủ về khí bị tổn thương.

Mạch Đoản chủ hơi thở ngắn, huyết hư, phế hư, ăn không tiêu, mồ hôi ra nhiều, dương khí bị vong.

 

Hữu Thốn ĐOẢN    Phế hư, đầu đau.

Tả Thốn ĐOẢN  Tâm thần, bất túc.

Hữu Quan ĐOẢN  Vị quản đầy, tức, không thông.

Tả Quan ĐOẢN  Phế khí, tổn thương.

Hữu Xích ĐOẢN    Chân dương suy yếu.

Tả Xích ĐOẢN    Bụng dưới đau.

 

KIÊM MẠCH

Mạch Phù, Đoản là Phế bị tổn thương, các khí đều ít, không quá 1 năm th́ chết. Mạch Đoản mà Sác th́ tim đau, buồn bực.

Mạch Xúc, Đoản mà Sác là do độc khí phạm vào tâm, mạch đạo bị quẫn bách mà ra, là chứng chết.

Phù mà Đoản th́ doanh vệ không hành, Trầm mà Đoản là tạng phủ có bỉ khối, ứ trệ.     

·  Đoản Sác là tim đau, buồn bực.

·  Đoản, Hoạt, Sác là do uống rượu làm hại thần trí.

·  Phù mà Đoản là huyết bị sáp trệ hoặc phế bị tổn thương.

·  Trầm mà Đoản là bí kết.

Mạch Đoản mà Phù là Phế khí bị hư hoặc huyết bị sáp, Đoản mà Sáp là Tâm khí bị hư hoặc Tâm mạch bị ứ trệ, Đoản mà Trầm là có bỉ khối, Đoản mà Tŕ là hư hàn.