雜 療 方 第 二 十 三

 

    退 五 臟 虛 熱 , 四 時 加 減 柴 胡 飲 子 方 :

    冬 三 月 加 柴 胡 八 分   白 朮 八 分   陳 皮 五 分   大 腹 檳榔 四 枚 並 皮 子 用   生 薑 五 分   桔 梗 七 分   春 三 月 加 枳 實  減 白 朮 共 六 味   夏 三 月 加 生 薑 三 分   枳 實 五 分   甘 草三 分 共 八 味   秋 三 月 加 陳 皮 三 分 共 六 味

    上 各 ● 咀 , 分 為 三 貼 , 一 貼 以 水 三 升 , 煮 取 二 升, 分 溫 三 服 ; 如 人 行 四 五 里 進 一 服 , 如 四 體 壅 , 添 甘 草少 許 , 每 貼 分 作 三 小 貼 , 每 小 貼 以 水 一 升 , 煮 取 七 合 ,溫 服 , 再 合 滓 為 一 服 。 重 煮 , 都 成 四 服 。 疑非 仲 景 方 。

 

    長 服 訶 黎 勒 丸 方 : 疑 非 仲 景 方 。

    訶 黎 勒 煨   陳 皮   厚 朴 各 三 兩

上 三 味 , 末 之 , 煉 蜜 丸 如 梧 子 大 , 酒 飲 服 二 十 丸, 加 至 三 十 丸 。

    三 物 備 急 丸 方 : 見 《 千 金 》 司 空 裴秀 為 散 用 亦 可 。 先 和 成 汁 , 乃 傾 口 中 , 令 從 齒 間
得 入 , 至 良 驗 。

    大 黃 一 兩   乾 薑 一 兩   巴 豆 一 兩   去 皮 心 熬 , 外 研如 脂

    上 藥 各 須 精 新 , 先 搗 大 黃 、 乾 薑 為 末 , 研 巴 豆 內中 , 合 治 一 千 杵 , 用 為 散 , 蜜 和 丸 亦 佳 , 密 器 中 貯 之 ,莫 令 歇 。 主 心 腹 諸 卒 暴 百 病 , 若 中 惡 客 忤 , 心 腹 脹 滿 ,卒 痛 如 錐 刺 , 氣 急 口 噤 , 停 尸 卒 死 者 , 以 煖 水 苦 酒 服 大豆 許 三 四 丸 , 或 不 下 , 捧 頭 起 , 灌 令 下 咽 , 須 臾 當 差 ,如 未 差 , 更 與 三 丸 , 當 腹 中 鳴 , 即 吐 下 便 差 。 若 口 噤 ,亦 須 折 齒 灌 之 。

    治 傷 寒 令 愈 不 復 , 紫 石 寒 食 散 方 : 見《 千 金 翼 》 。

    紫 石 英   白 石 英   赤 石 脂   鐘 乳 研 煉   栝 蔞 根   防風   桔 梗   文 蛤   鬼 臼 各 十 分   太 乙 餘 糧 十 分 燒   乾 薑  附 子 炮 去 皮   桂 枝 去 皮 各 四 分

    上 十 三 味 , 杵 為 散 , 酒 服 方 寸 匕 。

    救 卒 死 方 :

    薤 搗 汁 , 灌 鼻 中 。

    又 方 :

    雄 雞 冠 , 割 取 血 , 管 吹 內 鼻 中 。

    豬 脂 如 雞 子 大 , 苦 酒 一 升 , 煮 沸 灌 喉 中 。

    雞 肝 及 血 , 塗 面 上 , 以 灰 圍 四 旁 , 立 起 。

    大 豆 二 七 粒 , 以 雞 子 白 并 酒 和 , 盡 以 吞 之 。

    救 卒 死 而 壯 熱 者 方 :

    礬 石 半 斤 , 以 水 一 斗 半 煮 消 , 以 漬 腳 , 令 沒 踝 。

    救 卒 死 而 目 閉 者 方 :

    騎 牛 臨 面 , 搗 薤 汁 灌 耳 中 , 吹 皂 莢 末 鼻 中 , 立 效 。

    救 卒 死 而 張 口 反 折 者 方 :

    灸 手 足 兩 爪 後 十 四 壯 了 , 飲 以 五 毒 諸 膏 散 。 有巴 豆 者 。

    救 卒 死 而 四 肢 不 收 , 失 便 者 方 :

    馬 屎 一 升 , 水 三 斗 , 煮 取 二 斗 以 洗 之 , 又 取 牛 洞 稀糞 也 一 升 , 溫 酒 灌 口 中 。 灸 心 下 一 寸 , 臍 上 三 寸 ,臍 下 四 寸 , 各 一 百 壯 , 差 。

    救 小 兒 卒 死 而 吐 利 , 不 知 是 何 病 方 :

    狗 屎 一 丸 , 絞 取 汁 以 灌 之 ; 無 濕 者 , 水 煮 乾 者 , 取汁 。

    尸 蹶 , 脈 動 而 無 氣 , 氣 閉 不 通 , 故 靜 而 死 也 , 治方 : 脈 證 見 上 卷 。 菖 蒲 屑 , 內 鼻兩 孔 中 吹 之 , 令 人 以 桂 屑 著 舌 下 。

    又 方 :

    剔 取 左 角 髮 方 寸 , 燒 末 , 酒 和 , 灌 令 入 喉 立 起 。

    救 卒 死 , 客 忤 死 , 還 魂 湯 主 之 方 。 《千 金 方 》 云 : 主 卒 忤 鬼 擊 飛 尸 , 諸 奄 忽 氣 絕 , 無 復 覺 ,或 已 無 脈 , 口 噤 拗 不 開 , 去 齒 下 湯 。 湯 下 口 不 下 者 , 分病 人 髮 左 右 , 捉  肩 引 之 。 藥 下 復 增 取 一 升 , 須 臾 立 蘇。

    麻 黃 三 兩   去 節 。 一 方 四 兩   杏 仁 去 皮 尖 , 七 十個   甘 草 一 兩 炙 《 千 金 》 用 桂 心 二 兩 。

    上 三 味 , 以 水 八 升 , 煮 取 三 升 , 去 滓 , 分 令 嚥 之, 通 治 諸 感 忤 。

    又 方 :

    韭 根 一 把   烏 梅 二 七 個   吳 茱 萸 半 升 , 炒

    上 三 味 , 以 水 一 斗 煮 之 , 以 病 人 櫛 內 中 , 三 沸 ,櫛 浮 者 生 , 沉 者 死 , 煮 取 三 升 , 去 滓 分 飲 之 。

    救 自 縊 死 , 旦 至 暮 , 雖 已 冷 , 必 可 治 ; 暮 至 旦 ,小 難 也 , 恐 此 當 言 陰 氣 盛 故 也 。 然 夏 時 夜 短 於 晝 , 又 熱, 猶 應 可 治 。 又 云 : 心 下 若 微 溫 者 , 一 日 以 上 , 猶 可 治之 方 。

    徐 徐 抱 解 , 不 得 截 繩 , 上 下 安 被 臥 之 , 一 人 以 腳踏 其 兩 肩 , 手 少 挽 其 髮 , 常 弦 弦 勿 縱 之 ; 一 人 以 手 按 據胸 上 , 數 動 之 ; 一 人 摩 捋 臂 脛 , 屈 伸 之 。 若 已 僵 , 但 漸漸 強 屈 之 , 并 按 其 腹 , 如 此 一 炊 頃 , 氣 從 口 出 , 呼 吸 眼開 , 而 猶 引 按 莫 置 , 亦 勿 苦 勞 之 , 須 臾 , 可 少 與 桂 枝 湯及 粥 清 , 含 與 之 , 令 濡 喉 , 漸 漸 能 嚥 , 及 稍 止 , 若 向 令兩 人 以 管 吹 其 兩 耳 ,  好 , 此 法 最 善 , 無 不 活 也 。

    凡 中 暍 死 , 不 可 使 得 冷 , 得 冷 便 死 , 療 之 方 :

    屈 草 帶 , 繞 暍 人 臍 , 使 三 兩 人 溺 其 中 , 令 溫 。 亦 可用 熱 泥 和 屈 草 , 亦 可 扣 瓦 碗 底 , 按 及 車 缸 , 以 著 暍 人 ,取 令 溺 須 得 流 去 , 此 謂 道 路 窮 , 卒 無 湯 當 令 溺 其 中 , 欲使 多 人 溺 , 取 令 溫 , 若 湯 , 便 可 與 之 , 不 可 泥 及 車 缸 ,恐 此 物 冷 , 暍 既 在 夏 月 , 得 熱 泥 土 , 暖 車 缸 , 亦 可 用 也。

    救 溺 死 方 :

    取 灶 中 灰 兩 石 餘 , 以 埋 人 , 從 頭 至 足 , 水 出 七 孔 ,即 活 。

    上 療 自 縊 溺 暍 之 法 并 出 自 張 仲 景 為 之 , 其 意 殊 絕, 殆 非 常 情 所 及 , 本 草 所 能 關 , 實 救 人 之 大 術 矣 , 傷 寒家 數 有 暍 病 , 非 此 遇 熱 之 暍 。 見 《 外 臺》 《 肘 後 》 目 。

    治 馬 墜 及 一 切 筋 骨 損 方 : 見 《 肘 後方 》 。

    大 黃 一 兩 , 切 浸 湯 成 下   緋 帛 如 手 大 燒 灰

    亂 髮 如 雞 子 大 燒 灰 用   久 用 炊 單 布 一 尺 , 燒 灰  敗 蒲 一 握 三 寸   桃 仁 四 十 九 枚 , 去 皮 尖 熬   甘 草 如 中 指節 , 炙 剉 。

    上 七 味 , 以 童 子 小 便 , 量 多 少 , 煎 成 湯 , 內 酒 一大 盞 , 次 下 大 黃 , 去 滓 , 分 溫 三 服 , 先 剉 敗 蒲 席 半 領 ,煎 湯 浴 , 衣 被 蓋 覆 , 斯 須 , 通 利 數 行 , 痛 楚 立 差 , 利 及浴 水 赤 , 勿 怪 , 即 瘀 血 也

 

TẠP LIỆU PHƯƠNG ĐỆ NHỊ THẬP TAM。

thối ngũ tạng nhiệt tứ th́ gia giảm sài hồ ẩm tử phương
   
đông tam nguyệt gia sài hồ bát phân   bạch truật bát phân   trần ngũ phân   đại phúc tân lang tứ mai tịnh tử dụng   sanh khương ngũ phân   kết ngạnh thất phân   xuân tam nguyệt gia chỉ thật   giảm bạch truật cộng lục vị   hạ tam nguyệt gia sanh khương tam phân   chỉ thật ngũ phân   cam thảo tam phân cộng bát vị   thu tam nguyệt gia trần tam phân cộng lục vị
   
thượng các

 trớ phân vi tam thiếp nhất thiếp thủy tam thăng chử thủ nhị thăng phân ôn tam phục như nhân hành tứ ngũ tiến nhất phục như tứ thể ủng thiêm cam thảo thiểu hứa mỗi thiếp phân tác tam tiểu thiếp mỗi tiểu thiếp thủy nhất thăng chử thủ thất hợp ôn phục tái hợp chỉ vi nhất phục trọng chử đô thành tứ phục nghi phi trọng cảnh phương

 

 trường phục ha lặc hoàn phương nghi phi trọng cảnh phương
   
ha lặc ổi   trần   hậu phác các tam lưỡng
thượng tam vị mạt chi luyện mật hoàn như ngô tử đại tửu ẩm phục nhị thập hoàn gia chí tam thập hoàn
   
tam vật bị cấp hoàn phương kiến thiên kim ti không bùi vi tán dụng diệc khả tiên ḥa thành trấp năi khuynh khẩu trung lệnh ṭng xỉ gian
đắc nhập chí lương nghiệm
   
đại hoàng nhất lưỡng   kiền khương nhất lưỡng   ba đậu nhất lưỡng   khứ tâm ngao ngoại nghiên như chi
   
thượng dược các tu tinh tân tiên đảo đại hoàng kiền khương vi mạt nghiên ba đậu nội trung hợp tŕ nhất thiên xử dụng vi tán mật ḥa hoàn diệc giai mật khí trung trữ chi mạc lệnh hiết chủ tâm phúc chư tốt bạo bách bệnh nhược trung ác khách ngỗ tâm phúc trướng măn tốt thống như trùy thứ khí cấp khẩu cấm đ́nh thi tốt tử giả noăn thủy khổ tửu phục đại đậu hứa tam tứ hoàn hoặc bất hạ phủng đầu khởi quán lệnh hạ yết tu du đương soa như vị soa canh dữ tam hoàn đương phúc trung minh tức thổ hạ tiện soa nhược khẩu cấm diệc tu chiết xỉ quán chi

 

 

 trị thương hàn lệnh bất phục tử thạch hàn thực tán phương kiến thiên kim dực 》 。
   
tử thạch anh   bạch thạch anh   xích thạch chi   chung nhũ nghiên luyện   quát lâu căn   pḥng phong   kết ngạnh   văn cáp   quỷ cữu các thập phân   thái ất lương thập phân thiêu   kiền khương   phụ tử pháo khứ   quế chi khứ các tứ phân
   
thượng thập tam vị xử vi tán tửu phục phương thốn chủy
   
cứu tốt tử phương
   
giới đảo trấp quán tị trung
   
hựu phương
   
hùng quan cát thủ huyết quản xuy nội tị trung
   
trư chi như tử đại khổ tửu nhất thăng chử phí quán hầu trung
   
can cập huyết đồ diện thượng hôi vi tứ bàng lập khởi
   
đại đậu nhị thất lạp tử bạch tịnh tửu ḥa tận thôn chi
   
cứu tốt tử nhi tráng nhiệt giả phương
   
phàn thạch bán cân thủy nhất đẩu bán chử tiêu cước lệnh một hơa
   
cứu tốt tử nhi mục bế giả phương
   
kị ngưu lâm diện đảo giới trấp quán nhĩ trung xuy tạo giáp mạt tị trung lập hiệu
   
cứu tốt tử nhi trương khẩu phản chiết giả phương
   
cứu thủ túc lưỡng trảo hậu thập tứ tráng liễu ẩm ngũ độc chư cao tán hữu ba đậu giả
   
cứu tốt tử nhi tứ chi bất thu thất tiện giả phương
   
thỉ nhất thăng thủy tam đẩu chử thủ nhị đẩu tẩy chi hựu thủ ngưu đỗng hi phẩn nhất thăng ôn tửu quán khẩu trung cứu tâm hạ nhất thốn tề thượng tam thốn tề hạ tứ thốn các nhất bách tráng soa
   
cứu tiểu nhi tốt tử nhi thổ lợi bất tri thị bệnh phương
   
cẩu thỉ nhất hoàn giảo thủ trấp quán chi thấp giả thủy chử kiền giả thủ trấp
   
thi quyết mạch động nhi khí khí bế bất thông cố tĩnh nhi tử tŕ phương mạch chứng kiến thượng quyển xương bồ tiết nội tị lưỡng khổng trung xuy chi lệnh nhân quế tiết trứ thiệt hạ
   
hựu phương
   
dịch thủ tả giác phát phương thốn thiêu mạt tửu ḥa quán lệnh nhập hầu lập khởi
   
cứu tốt tử khách ngỗ tử hoàn hồn thang chủ chi phương 。 《 thiên kim phương vân chủ tốt ngỗ quỷ kích phi thi chư yểm hốt khí tuyệt phục giác hoặc mạch khẩu cấm ảo bất khai khứ xỉ hạ thang thang hạ khẩu bất hạ giả phân bệnh nhân phát tả hữu tróc kiên dẫn chi dược hạ phục tăng thủ nhất thăng tu du lập
   
ma hoàng tam lưỡng   khứ tiết nhất phương tứ lưỡng   hạnh nhân khứ tiêm thất thập   cam thảo nhất lưỡng chích thiên kim dụng quế tâm nhị lưỡng
   
thượng tam vị thủy bát thăng chử thủ tam thăng khứ chỉ phân lệnh yết chi thông tŕ chư cảm ngỗ
   
hựu phương
   
cửu căn nhất bả   ô mai nhị thất   ngô thù du bán thăng sao
   
thượng tam vị thủy nhất đẩu chử chi bệnh nhân trất nội trung tam phí trất phù giả sanh trầm giả tử chử thủ tam thăng khứ chỉ phân ẩm chi
   
cứu tự ải tử đán chí mộ tuy lănh tất khả tŕ mộ chí đán tiểu nan khủng thử đương ngôn âm khí thịnh cố nhiên hạ th́ dạ đoản vu trú hựu nhiệt do ứng khả tŕ hựu vân tâm hạ nhược vi ôn giả nhất nhật thượng do khả tŕ chi phương
   
từ từ băo giải bất đắc tiệt thằng thượng hạ an bị ngọa chi nhất nhân cước đạp lưỡng kiên thủ thiểu văn phát thường huyền huyền vật túng chi nhất nhân thủ án cứ hung thượng sổ động chi nhất nhân ma loát hĩnh khuất thân chi nhược cương đăn tiệm tiệm cường khuất chi tịnh án phúc như thử nhất xuy khoảnh khí ṭng khẩu xuất hấp nhăn khai nhi do dẫn án mạc trí diệc vật khổ lao chi tu du khả thiểu dữ quế chi thang cập chúc thanh hàm dữ chi lệnh nhu hầu tiệm tiệm năng yết cập sảo chỉ nhược hướng lệnh lưỡng nhân quản xuy lưỡng nhĩ ,  hảo thử pháp tối thiện bất hoạt
   
phàm trung yết tử bất khả sử đắc lănh đắc lănh tiện tử liệu chi phương
   
khuất thảo đái nhiễu yết nhân tề sử tam lưỡng nhân nịch trung lệnh ôn diệc khả dụng nhiệt ḥa khuất thảo diệc khả khấu ngơa oản để án cập xa hang trứ yết nhân thủ lệnh nịch tu đắc lưu khứ thử vị đạo lộ cùng tốt thang đương lệnh nịch trung dục sử đa nhân nịch thủ lệnh ôn nhược thang tiện khả dữ chi bất khả cập xa hang khủng thử vật lănh yết tại hạ nguyệt đắc nhiệt thổ noăn xa hang diệc khả dụng
   
cứu nịch tử phương
   
thủ táo trung hôi lưỡng thạch mai nhân ṭng đầu chí túc thủy xuất thất khổng tức hoạt
   
thượng liệu tự ải nịch yết chi pháp tịnh xuất tự trương trọng cảnh vi chi ư thù tuyệt đăi phi thường t́nh sở cập bổn thảo sở năng quan thật cứu nhân chi đại thuật thương hàn gia sổ hữu yết bệnh phi thử ngộ nhiệt chi yết kiến ngoại thai 》 《 trửu hậu mục
   
tŕ trụy cập nhất thiết cân cốt tổn phương kiến trửu hậu phương 》 。
   
đại hoàng nhất lưỡng thiết tẩm thang thành hạ   phi bạch như thủ đại thiêu hôi
   
loạn phát như tử đại thiêu hôi dụng   cửu dụng xuy đan bố nhất xích thiêu hôi   bại bồ nhất ác tam thốn   đào nhân tứ thập cửu mai khứ tiêm ngao   cam thảo như trung chỉ tiết chích tỏa
   
thượng thất vị đồng tử tiểu tiện lượng đa thiểu tiên thành thang nội tửu nhất đại trản thứ hạ đại hoàng khứ chỉ phân ôn tam phục tiên tỏa bại bồ tịch bán lĩnh tiên thang dục y bị cái phúc tu thông lợi sổ hành thống sở lập soa lợi cập dục thủy xích vật quái tức huyết