KÉ ĐẦU NGỰA
( XANTHIUM STRUMARIUM )
Tên cây : Ké
đầu ngựa, thương nhĩ, phắt ma, mác nhàng (Tày).
Mô tả :
Cây cỏ, sống hàng năm, cao 40 - 70cm. Thân màu lục, có khía,
đôi khi có những chấm màu nâu tím. Lá mọc so le, chia thùy không đều,
mép khía răng, có lông ngắn và cứng. Cụm hoa hình đầu mọc tụ tập
ở kẽ lá. Quả hình trứng, có móc.
Phân bố : Cây
mọc hoang khắp nơi, ở ven đường, bãi trống, ruộng hoang.
Bộ phận dùng :
Quả. Thu hái khi quả chưa ngã màu vàng. Phơi hoặc sấy khô.
Thành phần hóa học : Quả
chứa alcaloid, sesquiterpen, lacton (xanthinin, xanthimin, xanthatin), dầu béo.
Lá chứa iod : 200 microgram trong 1g lá. Trong quả là 220 - 230
microgram/1g quả.
Công dụng :
Chống dị ứng, chống viêm. Chữa mụn nhọt, lở loét, mày đay, tràng nhạc,
bướu cổ, đau khớp, thấp khớp, tay chân đau co rút, đau đầu, viêm mũi
chảy nước hôi, đau họng, lỵ. Ngày 6 - 12g thuốc sắc, cao hoặc viên.
Nước sắc quả ngậm chữa đau răng, bôi chữa nấm tóc, hắc lào.