神农本草经

 thần nông bổn thảo kinh

《神 农 本 草 经》的 内 容 与 成 就 

《 thần nông bổn thảo kinh 》 đích nội dung dữ thành tựu

《神 农 本 草 经》是 我 国 现 存 最 早 的 药 物 学 专 著 ， 它 较 全 面 地 记 录 了 我 国 东 汉 以

 前 的 药 物 学 成 就 。 其 主 要 内 容 有：

《 thần nông bổn thảo kinh 》 thị ngã quốc hiện tồn tối tảo đích dược vật học chuyên trứ ， tha giác toàn diện địa kí lục liễu ngã quốc đông hán dĩ tiền đích dược vật học thành tựu 。 kì chủ yếu nội dung hữu ：

1、　提 出 了 三 品 分 类 法　　全 书 共 收 药 物 365 种，其 中 植 物 药 252种，动 物 药 67 种，矿 物 药 46 种，大 多 是 临 床 常 用 药 物，概 以 上、中、下 三 品 分 类。据 森 立 之 所 辑《神 农 本 草 经 ·序 录》云：

1、đề xuất liễu tam phẩm phân loại pháp 　　 toàn thư cộng thu dược vật 365 chủng ， kì trung thực vật dược 252 chủng ， động vật dược 67 chủng ， khoáng vật dược 46 chủng ， đại đa thị lâm sàng thường dụng dược vật ， khái dĩ thượng 、 trung 、 hạ tam phẩm phân loại 。 cư sâm lập chi sở tập 《 thần nông bổn thảo kinh · tự lục 》 vân ：

“上 药 120 种 为 君，主 养 命 以 应 天，无 毒，多 服 久 服 不 伤 人，欲 轻 身 益 气 不 老 延 年 者，本 上 经。中 药 120 种 为 臣，主 养 性 以 应 人，无 毒 有 毒 斟 酌 其 宜，欲 遏 病 补 虚 羸 者，本 中 经。下 药 125 种 为 佐 使，主 治 病 以 应 发，多 毒，不 可 久 服，欲 除 寒 热 邪 气 破 积 聚 愈 疾 者，本下 经”。

“ thượng dược 120 chủng vi quân ， chủ dưỡng mệnh dĩ ứng thiên ， vô độc ， đa phục cửu phục bất thương nhân ， dục khinh thân ích khí bất lão duyên niên giả ， bổn thượng kinh 。 trung dược 120 chủng vi thần ， chủ dưỡng tính dĩ ứng nhân ， vô độc hữu độc châm chước kì nghi ， dục át bệnh bổ hư luy giả ， bổn trung kinh 。 hạ dược 125 chủng vi tá sử ， chủ trì bệnh dĩ ứng phát ， đa độc ， bất khả cửu phục ， dục trừ hàn nhiệt tà khí phá tích tụ dũ tật giả ， bổn hạ kinh ”。

这 表 明 上 品 药 一 般 是 无 毒 或 毒 性 很 小，多 属 补 养 类 药 物；中 品 有 的 有 毒，有 的 无 毒，多 系 补 养 而 兼 能 攻 病 的 药 物；下 品 药 多为 除 寒 热、破 积 聚 的 攻 病 药 物，有 毒 者 居 多，不 可 久 服。

 giá biểu minh thượng phẩm dược nhất bàn thị vô độc hoặc độc tính ngận tiểu ， đa chúc bổ dưỡng loại dược vật ； trung phẩm hữu đích hữu độc ， hữu đích vô độc ， đa hệ bổ dưỡng nhi kiêm năng công bệnh đích dược vật ； hạ phẩm dược đa vi trừ hàn nhiệt 、 phá tích tụ đích công bệnh dược vật ， hữu độc giả cư đa ， bất khả cửu phục 。

2、　阐 述 中 药 学 的 一 些 基 本 理 论　《神 农 本 草 经》中 所 述 药 物 基本 理 论，大 致 有 以 下 几 个 方 面

2、　 xiển thuật trung dược học đích nhất ta cơ bổn lí luận 　　《 thần nông bổn thảo kinh 》 trung sở thuật dược vật cơ bổn lí luận ， đại trí hữu dĩ hạ kỉ cá phương diện
　　(1)关 于 君 臣 佐 使 的 组 方 原 则　　《序 录》写 道：“药 有 君 臣 佐 使，以 相 宣 合 和，宜 用 一 君 二 巨 三 佐 五 使，又 可 一 君 二 臣 九 佐 使 也。”就是 说 任 何 一 个 方 剂 的 组 成，均 须 按 一 定 的 规 程 组 合，而 非 诸 药 的 杂 乱 拼 凑 。其 中 有 主 药、辅 药 和 起 协 调、引 导 作 用 的 佐使 药。虽 然 这 里 所 提 的 药 物 组 成 比 例 不 免 有 嫌 械，但 作 为 总 的 组 方 原 则 却 一 直 影 响 着 后 世 医 家 的 组 方 用 药。

(1) quan vu quân thần tá sử đích tổ phương nguyên tắc 　　《 tự lục 》 tả đạo ：“ dược hữu quân thần tá sử ， dĩ tương tuyên hợp hòa ， nghi dụng nhất quân nhị cự tam tá ngũ sử ， hựu khả nhất quân nhị thần cửu tá sử dã 。” tựu thị thuyết nhâm hà nhất cá phương tề đích tổ thành ， quân tu án nhất định đích quy trình tổ hợp ， nhi phi chư dược đích tạp loạn bính thấu 。 kì trung hữu chủ dược 、 phụ dược hòa khởi hiệp điều 、 dẫn đạo tác dụng đích tá sử dược 。 tuy nhiên giá lí sở đề đích dược vật tổ thành bỉ lệ bất miễn hữu hiềm giới ， đãn tác vi tổng đích tổ phương nguyên tắc tức nhất trực ảnh hưởng trứ hậu thế y gia đích tổ phương dụng dược 。
　　(2)关 于 七 情 和 合　　《序 录》明 确 指 出：“药 有 阴 阳 配 合，子 母 兄弟，根 茎 花 实，草 石 骨 肉，有 相 恶 者，有 相 反 者，有 相 杀 者。凡 此 七情 合 和，时 (一 作 视 )之 当 用 相 须 相 使 者 良 。若 有 毒 宜 制。可 用 相 畏 相 杀 者，不 尔，勿 合 用 也。”这 是 告 诉 人 们，由 于 药 物 的 性味 功 用 不 同，配 合 必 须 得 当。有 些 药 物 合 用 后，或 可 加 强 药 效，或可 抑 制 它 药 的 毒 性，因 而 适 宜 配 合 使 用。而 有 些 药 物 合 用，反 会 产生 剧 烈 的 副 作 用，或 减 弱 甚 至 抵 消 另 一 药 的 药 效，这 自 然 应 避 免 同 用。

(2) quan vu thất tình hòa hợp 　 　《 tự lục 》 minh xác chỉ xuất ：“ dược hữu âm dương phối hợp ， tử mẫu huynh đệ ， căn hành hoa thật ， thảo thạch cốt nhục ， hữu tương ác giả ， hữu tương phản giả ， hữu tương sát giả 。 phàm thử thất tình hợp hòa ， thì ( nhất tác thị ) chi đương dụng tương tu tương sử giả lương 。 nhược hữu độc nghi chế 。 khả dụng tương úy tương sát giả ， bất nhĩ ， vật hợp dụng dã 。” giá thị cáo tố nhân môn ， do vu dược vật đích tính vị công dụng bất đồng ， phối hợp tất tu đắc đương 。 hữu ta dược vật hợp dụng hậu ， hoặc khả gia cường dược hiệu ， hoặc khả ức chế tha dược đích độc tính ， nhân nhi quát nghi phối hợp sử dụng 。 nhi hữu ta dược vật hợp dụng ， phản hội sản sanh kịch liệt đích phó tác dụng ， hoặc giảm nhược thậm chí để tiêu lánh nhất dược đích dược hiệu ， giá tự nhiên ứng tị miễn đồng dụng 。
　　(3)关 于 性 味、采 集 及 加 工 方 法《序 录》认 为 “ 药 有 酸、咸、甘、苦、辛 五 味，又 有 寒、热。温、凉 四 气，及 有 毒 无 毒，阴 干 暴 干 ，采 造时 月、生 熟 土 地 所 出，真 伪 陈 新，并 各 有 法”。就 是 说，为 医 者 必 须  掌 握 药 物 的 四 气、五 味，阴 干，晒 干 之 分。以 及 选 择 适 宜 的 时 间，还要 了 解 地 理 环 境 对 药 物 生 长 的 影 响。对 于 药 物 的 真 伪 新 陈 与 质 量的 优 劣 亦 应 善 加 鉴 别。《序 录》并 着 重 指 出：“药 性 有 宜 丸 者，宜 散者，宜 水 煮 者，宜 膏 煎 者，亦 有 一 物 兼 宜 者，亦 有 不 可 入 汤 酒 者，并随 药 性，不 得 相 违”。说 明 加 工 制 药 首 在 依 准 药 性。

(3) quan vu tính vị 、 thải tập cập gia công phương pháp 　　《 tự lục 》 nhận vi “ dược hữu toan 、 hàm 、 cam 、 khổ 、 tân ngũ vị ， hựu hữu hàn 、 nhiệt 。 ôn 、 lương tứ khí ， cập hữu độc vô độc ， âm kiền bạo kiền ， thải tạo thì nguyệt 、 sanh thục thổ địa sở xuất ， chân ngụy trần tân ， tịnh các hữu pháp ”。 tựu thị thuyết ， vi y giả tất tu chưởng ác dược vật đích tứ khí 、 ngũ vị ， âm kiền ， sái kiền chi phân 。 dĩ cập tuyển trạch quát nghi đích thì gian ， hoàn yếu liễu giải địa lí hoàn cảnh đối dược vật sanh trường đích ảnh hưởng 。 đối vu dược vật đích chân ngụy tân trần dữ chất lượng đích ưu liệt diệc ứng thiện gia giám biệt 。《 tự lục 》 tịnh trứ trọng chỉ xuất ：“ dược tính hữu nghi hoàn giả ， nghi tán giả ， nghi thủy chử giả ， nghi cao tiên giả ， diệc hữu nhất vật kiêm nghi giả ， diệc hữu bất khả nhập thang tửu giả ， tịnh tùy dược tính ， bất đắc tương vi ”。 thuyết minh gia công chế dược thủ tại y chuẩn dược tính 。

(4)用 药 原 则 和 服 药 方 法　《序 录》关 于 “疗 寒 以 热 药，疗 热 以 寒药，饮 食 不 消 以 吐 下 药，鬼 注 蛊 毒 以 毒 药，痈 肿 创 瘤 以 创 药，风 湿 以 风 湿 药，各 随 其 所 宜 ”的 记 载，体 现 了 针 对 各 种 疾 病 对 症 用 药 的 原 则。对 于 用 药 的 方 法，该 书 主 张 务 须 适 量 和 谨 慎，切 不 孟 浪 从 事。尤 其 是 有 毒 药 物，不 可多 服 久 服，所 谓 “先 起 如 黍 粟，病 去 即 止，不 去 倍 之，不 去 十 之，取 去 为 度”。《序 录》对 不 同 部 位 的 疾 病 与 服 药 时 间 的 关 系 也 很 注意，如 说 :病 在 胸 膈 以 上 者，先 食 后 服 药；病 在 心 腹 以 下 者，先 服 药 而 后 食；病 在 四 肢 血 脉 者，宜 空 腹 而 在 旦，病 在 骨 髓 者，宜饱 满 而 在 夜。“上 述 用 药 原 则 和 服 药 方 法。多 为 后 世 医 家 所 重 视。

　 　(4) dụng dược nguyên tắc hòa phục dược phương pháp 　《 tự lục 》 quan vu “ liệu hàn dĩ nhiệt dược ， liệu nhiệt dĩ hàn dược ， ẩm thực bất tiêu dĩ thổ hạ dược ， quỷ chú cổ độc dĩ độc dược ， ung thũng sang lựu dĩ sang dược ， phong thấp dĩ phong thấp dược ， các tùy kì sở nghi ” đích kí tái ， thể hiện liễu châm đối các chủng tật bệnh đối chứng dụng dược đích nguyên tắc 。 đối vu dụng dược đích phương pháp ， cai thư chủ trương vụ tu quát lượng hòa cẩn thận ， thiết bất mạnh lãng tòng sự 。 vưu kì thị hữu độc dược vật ， bất khả đa phục cửu phục ， sở vị “ tiên khởi như thử túc ， bệnh khứ tức chỉ ， bất khứ bội chi ， bất khứ thập chi ， thủ khứ vi độ ”。《 tự lục 》 đối bất đồng bộ vị đích tật bệnh dữ phục dược thì gian đích quan hệ dã ngận chú ý ， như thuyết : bệnh tại hung cách dĩ thượng giả ， tiên thực hậu phục dược ； bệnh tại tâm phúc dĩ hạ giả ， tiên phục dược nhi hậu thực ； bệnh tại tứ chi huyết mạch giả ， nghi không phúc nhi tại đán ， bệnh tại cốt tủy giả ， nghi bão mãn nhi tại dạ 。“ thượng thuật dụng dược nguyên tắc hòa phục dược phương pháp 。 đa vi hậu thế y gia sở trọng thị 。

 3、　记 载 了 药 物 的 功 效 和 主 治《神 农 本 草 经》较 详 细 地 记 载 了 各药 的 性 能 和 功 效，经 历 代 临 床 实 践 和 现 代 科 学 实 验 证 明，所 述 大 多 正 确，如 麻 黄 平 喘，常 山 截 疟，黄 连 止 痢，海 藻 疗 瘿，瓜 蒂催 吐，猪 苓 利 尿，黄 岑 清 热，雷 丸 杀 虫，大 黄 通 便，水 蛭 破 瘀 血 等　神 农 本 草 经》的 意 义 与 局 限 性《神 农 本 草 经》作 为 我 国 现 存 最 早 的药 物 学 专 著，它 系 统 地 总 结 了 战 国 以 来 医 家 和 民 间 的 用 药 经 验，可 谓 集 东 汉 以 前 药 物 学 大 成 之 作。该 书 的 行 世，还 为 后 世 药 物 学 的 发 展 奠 定 了 基 石。书 中 所 载 药 效 及 包 括 药 物 性味、功 效、炮 制 等 在 内 的 药 物 学 理 论，不 仅 成 为 历 代 研 究 本 草 学 的重 要 基 础，即 使 在 今 天 也 仍 有 一 定 的 现 实 意 义，值 得 继 续 研 究，加以 发 扬。但 也 应 看 到，由 于 受 到 历 史 条 件 和 科 技 水 平 的 限 制，书 中不 可 避 免 地 存 在 着 一 些 观 点 性 和 知 识 性 的 错 误，诸 如 ” 久 服（伏翼）令 人 喜 乐，媚 好 无 忧”，“久 服（泽 泻）耳 目 聪 明，不 饥，延 年 轻身，面 生 光，能 行 水 上”，“久 服（水 银）神 仙 不 死”及 称 商 陆 为“杀 鬼 精物 ”等，都 明 显 地 反 映 了 时 代 的 局 限 性。因 此，在 阅 读 和 研 究 本 书时，必 须 进 行 历 史 的 和 科 学 的 分 析。

 3、　 kí tái liễu dược vật đích công hiệu hòa chủ trì 《 thần nông bổn thảo kinh 》 giác tường tế địa kí tái liễu các dược đích tính năng hòa công hiệu ， kinh lịch đại lâm sàng thật tiễn hòa hiện đại khoa học thật nghiệm chứng minh ， sở thuật đại đa chánh xác ， như ma hoàng bình suyễn ， thường san tiệt ngược ， hoàng liên chỉ lị ， hải tảo liệu anh ， qua đế thôi thổ ， trư linh lợi niệu ， hoàng sầm thanh nhiệt ， lôi hoàn sát trùng ， đại hoàng thông tiện ， thủy điệt phá ứ huyết đẳng 《 thần nông bổn thảo kinh 》 đích ý nghĩa dữ cục hạn tính 　　《 thần nông bổn thảo kinh 》 tác vi ngã quốc hiện tồn tối tảo đích dược vật học chuyên trứ ， tha hệ thống địa tổng kết liễu chiến quốc dĩ lai y gia hòa dân gian đích dụng dược kinh nghiệm ， khả vị tập đông hán dĩ tiền dược vật học đại thành chi tác 。 cai thư đích hành thế ， hoàn vi hậu thế dược vật học đích phát triển điện định liễu cơ thạch 。 thư trung sở tái dược hiệu cập bao quát dược vật tính vị 、 công hiệu 、 pháo chế đẳng tại nội đích dược vật học lí luận ， bất cận thành vi lịch đại nghiên cứu bổn thảo học đích trọng yếu cơ sở ， tức sử tại kim thiên dã nhưng hữu nhất định đích hiện thật ý nghĩa ， trị đắc kế tục nghiên cứu ， gia dĩ phát dương 。 đãn dã ứng khán đáo ， do vu thụ đáo lịch sử điều kiện hòa khoa kĩ thủy bình đích hạn chế ， thư trung bất khả tị miễn địa tồn tại trứ nhất ta quan điểm tính hòa tri thức tính đích thác ngộ ， chư như ” cửu phục （ phục dực ） lệnh nhân hỉ nhạc ， mị hảo vô ưu ”，“ cửu phục （ trạch tả ） nhĩ mục thông minh ， bất cơ ， duyên niên khinh thân ， diện sanh quang ， năng hành thủy thượng ”，“ cửu phục （ thủy ngân ） thần tiên bất tử ” cập xưng thương lục vi “ sát quỷ tinh vật ” đẳng ， đô minh hiển địa phản ánh liễu thì đại đích cục hạn tính 。 nhân thử ， tại duyệt độc hòa nghiên cứu bổn thư thì ， tất tu tiến hành lịch sử đích hòa khoa học đích phân tích 。

上 卷
上 药 一 百 二 十 种 为 君，主 养 命 以 应 天，无 毒，多 服 久 服 不 伤 人 ，欲轻 身 益 气 不 老 延 年 者，本《上经》。

thượng quyển
thượng dược nhất bách nhị thập chủng vi quân ， chủ dưỡng mệnh dĩ ứng thiên ， vô độc ， đa phục cửu phục bất thương nhân ， dục khinh thân ích khí bất lão duyên niên giả ， bổn 《 thượng kinh 》。

中 药 一 百 二 十 种 为 臣，主 养 性 以 应 人，无 毒，有 毒，斟 酌 其 宜，欲 遏病 补 虚 羸 者，本《中经》。

trung dược nhất bách nhị thập chủng vi thần ， chủ dưỡng tính dĩ ứng nhân ， vô độc ， hữu độc ， châm chước kì nghi ， dục át bệnh bổ hư luy giả ， bổn 《 trung kinh 》。

下 药 一 百 二 十 种 为 君，主 治 病 以 应 地，多 毒，不 可 久 服，欲 除 寒 热 邪 气、破 积 聚、愈 疾 者，本《下 经》

hạ dược nhất bách nhị thập chủng vi quân ， chủ trì bệnh dĩ ứng địa ， đa độc ， bất khả cửu phục ， dục trừ hàn nhiệt tà khí 、 phá tích tụ 、 dũ tật giả ， bổn 《 hạ kinh 》

药 有 君 臣 佐 使，以 相 宣 摄 合 和 者，宜 用 一 君 二 臣 五 佐，又 可 一 君三 臣 九 佐 使 也。

dược hữu quân thần tá sử ， dĩ tương tuyên nhiếp hợp hòa giả ， nghi dụng nhất quân nhị thần ngũ tá ， hựu khả nhất quân tam thần cửu tá sử dã 。

药  有 阴 阳 配 合，子 母 兄 弟，根 茎 花 实 草 石 骨 肉。有 单 行 者，有 相 须者，有 相 使 者，有 相 畏 者，有 相 恶 者，有 相 反 者，有 相 杀 者。凡 此 七情 和 合 视 之，当 用 相 须 相 使 良 者，勿 用 相 恶 相 反 者。若 有 毒 宜 制，可 用 相 畏 相 杀 者，不 尔，勿 合 用 也。 药 有 酸 咸 甘 苦 辛 五 味，又 有 寒热 温 凉 四 气 及 有 毒 无 毒，阴 干 暴干，采 治 时 日，生 熟，上 地 所 出，真伪 陈 新 ，并 各 有 法。

dược hữu âm dương phối hợp ， tử mẫu huynh đệ ， căn hành hoa thật thảo thạch cốt nhục 。 hữu đan hành giả ， hữu tương tu giả ， hữu tương sử giả ， hữu tương úy giả ， hữu tương ác giả ， hữu tương phản giả ， hữu tương sát giả 。 phàm thử thất tình hòa hợp thị chi ， đương dụng tương tu tương sử lương giả ， vật dụng tương ác tương phản giả 。 nhược hữu độc nghi chế ， khả dụng tương úy tương sát giả ， bất nhĩ ， vật hợp dụng dã 。 dược hữu toan hàm cam khổ tân ngũ vị ， hựu hữu hàn nhiệt ôn lương tứ khí cập hữu độc vô độc ， âm kiền bạo kiền ， thải trì thì nhật ， sanh thục ， thượng địa sở xuất ， chân ngụy trần tân ， tịnh các hữu pháp 。

药 性 有 宜 丸 者，宜 散 者，宜 水 煮 者，宜 酒 浸 者，宜 膏 煎 者，亦 有 一 物兼 宜 者，亦 有 不 可 入 汤 酒 者，并 随 药 性 ，不 得 违 越

dược tính hữu nghi hoàn giả ， nghi tán giả ， nghi thủy chử giả ， nghi tửu tẩm giả ， nghi cao tiên giả ， diệc hữu nhất vật kiêm nghi giả ， diệc hữu bất khả nhập thang tửu giả ， tịnh tùy dược tính ， bất đắc vi việt

 凡 欲 治 病，先 察 其 源，先 候 病 机。五 脏 未 虚，六 腑 未 竭，血 脉 未 乱，精 神 未 散，服 药 必 活。若 病 已 成，可 得 半 愈。病 势 已 过，命 将 难 全。

phàm dục trì bệnh ， tiên sát kì nguyên ， tiên hậu bệnh ky 。 ngũ tạng vị hư ， lục phủ vị kiệt ， huyết mạch vị loạn ， tinh thần vị tán ， phục dược tất hoạt 。 nhược bệnh dĩ thành ， khả đắc bán dũ 。 bệnh thế dĩ quá ， mệnh tương nan toàn 。

若 用 毒 药 疗 病，先 起 如 黍 粟，病 去 及 止。不 去 ，倍 之；不 去， 十 之。取 去 为 度。 治 寒 以 热 药，治 热 以 寒 药。饮 食 不 消，以 吐 下 药。鬼 注 蛊 毒，以 毒 药。痈 肿 疮 瘤，以 疮 药。风 湿，以 风 湿 药。各 随 其 所宜。

nhược dụng độc dược liệu bệnh ， tiên khởi như thử túc ， bệnh khứ cập chỉ 。 bất khứ ， bội chi ； bất khứ ， thập chi 。 thủ khứ vi độ 。 trì hàn dĩ nhiệt dược ， trì nhiệt dĩ hàn dược 。 ẩm thực bất tiêu ， dĩ thổ hạ dược 。 quỷ chú cổ độc ， dĩ độc dược 。 ung thũng sang lựu ， dĩ sang dược 。 phong thấp ， dĩ phong thấp dược 。 các tùy kì sở nghi 。

病 在 胸 鬲 以 上 者，先 食 后 服 药。病 在 心 腹 以 下 者，先 服 药 而 后 食。病 在 四 肢 血 脉 者，宜 空 腹 而 在 旦。病 在 骨 髓 者，宜 饱 满 而 在 夜。

bệnh tại hung cách dĩ thượng giả ， tiên thực hậu phục dược 。 bệnh tại tâm phúc dĩ hạ giả ， tiên phục dược nhi hậu thực 。 bệnh tại tứ chi huyết mạch giả ， nghi không phúc nhi tại đán 。 bệnh tại cốt tủy giả ， nghi bão mãn nhi tại dạ 。

夫 大 病 之 主，有 中 风、伤 寒 、温 疟、中 恶、霍 乱、大 腹、水 肿 、肠 澼 下 利、大 小 便 不 通、贲 肫、上 气、咳 逆、呕 吐、黄 疸、消 渴、留饮、澼 食、坚 积 癥 瘕、惊 邪、癫 痫、鬼 注、喉 痹、齿 痛、耳 聋、目 盲、金创、踒 折、痈 肿、恶 疮、痔、瘘、瘿 瘘、男 子 五 劳 七 伤、虚 乏 羸 瘦，女子 带 下、崩 中、血 闭，虫 蛇 蛊 毒 所 伤，此 皆 大 略，宗 兆。其 间 变 动 枝节，各 宜 依 端 绪 以 取 之。
phu đại bệnh chi chủ ， hữu trung phong 、 thương hàn 、 ôn ngược 、 trung ác 、 hoắc loạn 、 đại phúc 、 thủy thũng 、 tràng phích hạ lợi 、 đại tiểu tiện bất thông 、 bí truân 、 thượng khí 、 khái nghịch 、 ẩu thổ 、 hoàng đản 、 tiêu khát 、 lưu ẩm 、 phích thực 、 kiên tích trưng hà 、 kinh tà 、 điên ? 、 quỷ chú 、 hầu tí 、 xỉ thống 、 nhĩ lung 、 mục manh 、 kim sang 、 ? chiết 、 ung thũng 、 ác sang 、 trĩ 、 lũ 、 anh lũ 、 nam tử ngũ lao thất thương 、 hư phạp luy sấu ， nữ tử đái hạ 、 băng trung 、 huyết bế ， trùng xà cổ độc sở thương ， thử giai đại lược ， tông triệu 。 kì gian biến động chi tiết ， các nghi y đoan tự dĩ thủ chi 。

《中卷》
玉 石 部 上 品

《 trung quyển 》
Ngọc thạch bộ thượng phẩm

玉 泉  味 甘 平。主 治 五 脏 百 病。柔 筋 强 骨、安 魂 魄、长 肌 肉、益 气，久 服 耐 寒 暑，不 饥 渴，不 老 神 仙。人 临 死 服 五 斤，死 三 年 色 不 变。一 名 玉 札。
Ngọc tuyền  vị cam bình 。 chủ trì ngũ tạng bách bệnh 。 nhu cân cường cốt 、 an hồn phách 、 trường cơ nhục 、 ích khí ， cửu phục nại hàn thử ， bất cơ khát ， bất lão thần tiên 。 nhân lâm tử phục ngũ cân ， tử tam niên sắc bất biến 。 nhất danh ngọc trát 。

丹 沙  味 甘 微 寒。治 身 体 五 脏 百 病。养 精 神、安 魂 魄、益 气、明 目，杀 精 魅 邪 恶 鬼。久 服 通 神 明 不 老。能 化 为 汞。生 山 谷。
Đan sa vị cam vi hàn 。 trì thân thể ngũ tạng bách bệnh 。 dưỡng tinh thần 、 an hồn phách 、 ích khí 、 minh mục ， sát tinh mị tà ác quỷ 。 cửu phục thông thần minh bất lão 。 năng hóa vi hống 。 sanh san cốc 。

水 银  味 辛 寒。主 治 疥 瘙 痂 疡 百 秃，杀 皮 肤 中 虫 虱，堕 胎，除 热。杀金 银 铜 锡 毒，熔 化 还 复 为 丹。久 服 神 仙 不 死。生 平 土。
thủy ngân vị tân hàn 。 chủ trì giới ? già dương bách ngốc ， sát bì phu trung trùng sắt ， đọa thai ， trừ nhiệt 。 sát kim ngân đồng tích độc ， dong hóa hoàn phục vi đan 。 cửu phục thần tiên bất tử 。 sanh bình thổ 。

空 青 味 甘 寒。主 治 青 盲、耳 聋。明 目，利 九 窍，通 血 脉，养 精 神。久服 轻 身 延 年 不 老。能 化 铜 铁 铅 锡 作 金。生 山 谷。
Không thanh vị cam hàn 。 chủ trì thanh manh 、 nhĩ lung 。 minh mục ， lợi cửu khiếu ， thông huyết mạch ， dưỡng tinh thần 。 cửu phục khinh thân duyên niên bất lão 。 năng hóa đồng thiết duyên tích tác kim 。 sanh san cốc 。

曾 青  味 酸 小 寒。主 治 目 痛，止 泪 出，风 痹，利 关 节，通 九 窍，破 癥瘕 积 聚。久 服 轻 身 不 老。能 化 金 铜。生 山 谷。
tằng thanh vị toan tiểu hàn 。 chủ trì mục thống ， chỉ lệ xuất ， phong tí ， lợi quan tiết ， thông cửu khiếu ， phá trưng hà tích tụ 。 cửu phục khinh thân bất lão 。 năng hóa kim đồng 。 sanh san cốc 。

白 青  味 甘 平。主 明 目，利 九窍，耳 聋，心 下 邪 气。令 人 吐，杀 诸 毒三 虫。久 服 通 神 明，轻 身 延 年 不 老。生 山 谷。

Bạch thanh vị cam bình 。 chủ minh mục ， lợi cửu khiếu ， nhĩ lung ， tâm hạ tà khí 。 lệnh nhân thổ ， sát chư độc tam trùng 。 cửu phục thông thần minh ， khinh thân duyên niên bất lão 。 sanh san cốc 。

云 母  味 甘 平。主 治 身 皮 死 肌，中 风 寒 热 如 在 车 船 上，除 邪 气，安五 脏，益 子 精，明 目，轻 身 延 年。一 名 云 珠，一 名 云 华，一 名 云 英，一 名 云 液，一 名 云 沙，一 名 鳞 石。生 山 谷。

Vân mẫu vị cam bình 。 chủ trì thân bì tử cơ ， trung phong hàn nhiệt như tại xa thuyền thượng ， trừ tà khí ， an ngũ tạng ， ích tử tinh ， minh mục ， khinh thân duyên niên 。 nhất danh vân châu ， nhất danh vân hoa ， nhất danh vân anh ， nhất danh vân dịch ， nhất danh vân sa ， nhất danh lân thạch 。 sanh san cốc 。